Ondersteunen digitale transitie bedrijven/sectoren

Hoe staat Nederland ervoor?

Nederland behoort tot de (Europese) top van digitale economieën en profiteert gemiddeld meer dan andere landen   van digitalisering. Het Nederlandse bedrijfsleven heeft veel ICT-specialisten in dienst en gebruikt meer ICT-faciliteiten en digitale technologie in het productieproces dan gemiddeld in de Europese Unie (EU).

Zie ook Monitor Digitale Economie 2024

Algemene beeld
In Nederland heeft bijna 81 procent van de mkb-bedrijven tenminste een digitaal basisniveau in 2024. Dit is ruim boven het EU-gemiddelde. Deze indicator is onderdeel van het DESI Dashboard for the Digital Decade van de Europese Commissie. De impact van digitalisering op de economie is relatief hoog in Nederland, economisch en sociaal. 
Het algemene beeld van Nederland en digitalisering

Digitale toepassingen
Nederland scoort internationaal gezien goed als het gaat om de digitale toepassingen door het bedrijfsleven.
De Nederlandse prestaties op het gebied van digitale toepassingen

ICT- specialisten
Vergeleken met de EU zijn er veel ICT-specialisten werkzaam in Nederland:    zeven procent van de werkzame beroepsbevolking, wat goed is voor een plek in de top-5 landen van de EU-27. Zweden staat met 8,8 procent bovenaan de lijst.

Het is in Nederland echter moeilijker dan gemiddeld in Europa om geschikt personeel te vinden voor ICT-beroepen. In 2024 had 62 procent van de mkb-bedrijven in Nederland moeite om specialistische ICT-vacatures te vervullen, tegen 55 procent gemiddeld in de EU-27. Van de eerder genoemde top-5 landen kent alleen Luxemburg een vergelijkbaar percentage moeilijk te vullen ICT-vacatures. Vergeleken met 2022 is het aandeel moeilijk te vervullen vacatures in de meeste landen gedaald, zo ook in Nederland (dit was 69 procent).

Welke knelpunten zien we?

• De benutting van digitale toepassingen in het mkb moet breder om de concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven te versterken en te behouden. 
• Beschikbaarheid voldoende ICT-personeel met de juiste kennis en opleiding.

Wat is onze ambitie?

Een doel van de Strategie Digitale Economie is het versnellen van de digitalisering van het mkb. Het Nederlandse mkb moet koploper worden wat betreft de toepassing van digitale technologieën. Dit streven betekent dat 95 procent van het mkb ten minste een basisniveau van digitalisering heeft. Daarnaast willen we het gebruik van geavanceerde digitale technologieën (zoals cloud-technologie, AI en big data) binnen het mkb verhogen tot tenminste 75 procent in 2030.

Hoe gaan we dat realiseren?

Stimuleren van digitale innovatie    
Digitale technologieën toepassen is om meerdere redenen belangrijk. Om maatschappelijke uitdagingen op te lossen of om de concurrentiekracht van de bedrijven te versterken. Ook kan digitalisering een belangrijke rol spelen bij innovatie. Het beleid is er dan ook op gericht om innovatie bij bedrijven te stimuleren: van digitale middelen zelf, maar ook met de mogelijkheden die digitalisering biedt.

Daarvoor worden allereerst vooral algemene beleidsinstrumenten ingezet:

• Om de digitalisering van het mkb te versnellen, ondersteunen de Europese Digitale Innovatie Hubs (EDIH’s) als regionale aanspreekpunten bedrijven bij het oplossen en implementeren van digitaliseringstrajecten. Ze zijn een onderdeel van het Digitaal Europa programma van de Europese Commissie en vormen een netwerk van Europese hubs.
• Het programma smart industry. Dit richt zich op het stimuleren van technisch complexere vormen van digitalisering in de maakindustrie zoals predictive maintenance en geïntegreerde robotica in productieketens.

Aanpak tekorten ICT-personeel
Er is beleid om de tekorten aan ICT-personeel aan te pakken. Met het Actieplan Groene en Digitale Banen wordt gewerkt aan een betere beschikbaarheid van ICT’ers. Dat gebeurt bijvoorbeeld aan de hand van het Aanvalsplan Chronisch Tekort ICT’ers. Daarin zetten vertegenwoordigers van grote werkgevers van ICT’ers onder meer in op de promotie van de keuze voor ICT- en technische beroepen, noodzakelijke cultuurverandering, zij-instroom uit andere sectoren en een regionale aanpak.

Strategie Digitale Economie
In 2022 is de Strategie Digitale Economie aan de Tweede Kamer aangeboden met als ambitie een weerbare, ondernemende, vernieuwende en duurzame digitale economie, waarin iedereen in Nederland mee kan doen. Er wordt jaarlijks een voortgangsrapportage gemaakt. De strategie kent vijf pijlers:

1. Versnellen digitalisering mkb.
2. Stimuleren digitale innovatie en vaardigheden.
3. Creëren van de juiste randvoorwaarden voor goedwerkende digitale markten en diensten.
4. Behouden en versterken van een veilige, betrouwbare en hoogwaardige digitale infrastructuur.
5. Versterken cybersecurity.

Zie Voortgangsrapportage Strategie Digitale Economie maart 2025

Om welke bedragen gaat het?

Voor verslagjaar 2024 stond er op de ontwerpbegroting 2026 van het ministerie van Economische Zaken ongeveer 0,7 miljoen euro aan uitgaven vanuit het bedrijvenbeleid die aan dit tactische doel zijn te koppelen.

Hoewel het DG Bedrijfsleven en Innovatie (B&I) beleidsverantwoordelijk is voor de EDIH’s, staan deze op de begroting van DG Economie en Digitalisering (E&D). Het instrument Smart Industry kende in 2024 geen uitgaven.

Hoe evalueren wij de effecten?

Begin 2025 is de evaluatie van de Mkb-werkplaatsen Digitalisering gepubliceerd.
Zie Evaluatie digitale werkplaatsen

Wat heeft het tot nu toe opgeleverd?

In 2024 heeft een mid-term review van de EDIH’s door de Europese Commissie plaatsgevonden waarin zij positief beoordeeld werden: 

• Ze slagen er goed in om de toeleiding van bedrijven naar hun diensten op gang te krijgen en dit aantal groeit gestaag. 
• In alle regio’s zijn goede casussen gerealiseerd waaruit blijkt dat de diensten van de EDIH’S zeer worden gewaardeerd door de ondernemers die zijn geholpen. 
• De projecten liggen goed op koers en er is vertrouwen dat de project-KPI’s worden gehaald.

Beleidsinstrumenten

EDIH
Smart Industry