Het aandeel innovatieve bedrijven in Nederland kent een wat grillig patroon. Het percentage innovatieve bedrijven steeg in 2016 naar 60 procent, een aanzienlijke verbetering na de dip in 2012 (51 procent). In 2018 daalde het fors tot 50 procent en in 2020 steeg het tot 56 procent, waarna het in 2022 56 procent bleef. Daarmee heeft Nederland net als in vroegere jaren weer een positie boven het EU-gemiddelde. Het EU-gemiddelde over 2022 bedraagt 51 procent.
Aandeel innovatieve bedrijven gestegen tot boven het EU-gemiddelde
Het aandeel innovatieve bedrijven in Nederland kent een wat grillig patroon. Het percentage innovatieve bedrijven steeg in 2016 naar 60 procent, een aanzienlijke verbetering na de dip in 2012 (51 procent). In 2018 daalde het fors tot 50 procent en in 2020 steeg het tot 56 procent. Daarmee heeft Nederland net als in vroegere jaren weer een positie boven het EU-gemiddelde. In 2022 was het percentage innovatieve bedrijven opnieuw 56 procent. Het EU-gemiddelde over 2022 is (nog) niet beschikbaar.
Aandeel innovatieve bedrijven, totaal, 2010-2022 (% van het totaal aantal bedrijven)
Metingen vanaf 2018 met vernieuwde innovatie-enquête
Het Europese statistische bureau Eurostat vraagt elke twee jaar uitgebreide informatie over innovatieactiviteiten van bedrijven. Het CBS verzamelt deze gegevens voor Nederland en verstuurt hiervoor een vragenlijst naar bedrijven. Vanaf 2018 wordt de innovatie-enquête gehouden volgens een nieuwe methodiek. Er is niet langer een onderscheid tussen technologische en niet-technologische innovatie. Ook het ontwerp van de innovatie-enquête werd vernieuwd. Hierdoor zijn de cijfers vanaf 2018 minder goed te vergelijken met die van eerdere jaren.
In een analyse van het CBS in opdracht van EZ is onderzocht in hoeverre de herziening van de innovatie-enquête een verklaring biedt voor de opvallende dalingen van het aandeel innovatieve bedrijven en het omzetaandeel van nieuwe en verbeterde producten in Nederland in 2018. De analyse toont dat de daling van het aandeel innovatieve bedrijven in 2018 deels is veroorzaakt door het feit dat organisatie- en marketinginnovatie als vormen van niet-technologische innovatie niet meer apart worden uitgevraagd vanaf de enquête over 2018. Dat heeft structureel een neerwaartse invloed op het aandeel innovatieve bedrijven dat gemeten wordt. Voorts heeft een onvolkomenheid in de opzet van de enquête over 2018 tot een eenmalige onderschatting van het aandeel innovatieve bedrijven geleid. Het CBS concludeert daarnaast dat de vernieuwing van de innovatie-enquête geen verklaring biedt voor de daling van het omzetaandeel van nieuwe en verbeterde producten. De analyse van het CBS is hier te vinden
Omzet met innovatieve producten stabiel, en nog fors lager dan het EU-gemiddelde
Omzetaandeel van nieuwe en verbeterde producten deels hersteld van daling in 2018
In onderstaande grafiek zien we dat in de periode 2014-2018 in Nederland het omzetaandeel van nieuwe en verbeterde producten steeds daalde. Ondanks de bredere definitie daalde dit in 2018 zelfs naar acht procent. Sinds 2020 is er sprake van een doorbreking van die neerwaartse ontwikkeling, met een waarde van negen procent in 2020 en 2022. De waarde blijft nog wel achter bij de niveaus in de jaren voorafgaand aan 2018 werden bereikt.
Opvallend is dat Nederland systematisch achterblijft bij het gemiddelde in de EU. Een mogelijke verklaring is dat relatief veel innovatieve Nederlandse producten in andere landen worden geproduceerd (terwijl ze wel in Nederland ontwikkeld zijn). Dan tellen ze niet mee in de omzet van bedrijven in Nederland. Bedrijven doen dat vaak vanuit kostenoverwegingen. Dichtbij de markt produceren heeft ook als voordeel dat je