Verdiepende analyses

Omzetontwikkeling eerste kwartaal 2020

We vergelijken de omzet van bedrijven in het eerste kwartaal 2020 met de omzet in het eerste kwartaal 2019. Hieruit blijkt dat gebruikers van de TOGS (Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren COVID-19) gemiddeld genomen hun omzet vaker met vijf procent of meer zagen dalen dan niet-gebruikers. Van de bedrijven die deze regeling benutten, had 52 procent in het eerste kwartaal van 2020 te maken met een omzetdaling. Ter vergelijking: van de bedrijven zonder een TOGS-regeling was dit 40 procent. Vergelijken we bedrijven met en zonder belastinguitstel dan zijn de verschillen in hun omzetontwikkeling in het eerste kwartaal 2020 minder groot.

Omzetontwikkeling tweede kwartaal 2020

Vergelijken we bedrijven die tot en met 31 augustus 2020 TOGS, NOW-1 of belastinguitstel ontvingen met bedrijven die dat niet ontvingen. Dan zijn er duidelijke verschillen te zien in de omzet van het tweede kwartaal 2020 ten opzichte van die in het tweede kwartaal 2019. Van de bedrijven met steun uit in elk geval één van deze drie regelingen had de helft een omzetdaling van 25 procent of meer. Van de bedrijven die geen NOW-1, TOGS of belastinguitstel ontvingen was de omzetontwikkeling over het algemeen positiever (of minder negatief) dan voor bedrijven die wel steun ontvingen.

Opmerkelijk is, dat sommige bedrijven die tot en met 31 augustus 2020 steun kregen in het tweede kwartaal van 2020 een omzetstijging realiseerden ten opzichte van het tweede kwartaal 2019. Dat geldt voor één op de vijf bedrijven die TOGS, NOW-1 of belastinguitstel ontvingen. Dat is opmerkelijk omdat er sprake moet zijn van omzetverlies om in aanmerking te komen voor TOGS en NOW-1. Toch kan niet worden geconcludeerd dat deze bedrijven onterecht steun hebben ontvangen. De voorwaarden voor omzetverlies richten zich in beide regelingen namelijk niet op het tweede kwartaal 2019 als referentieperiode.

Gebruik steunmaatregelen in regio's

Het CBS publiceerde in de rapportage van 2 oktober 2020 voor het eerst cijfers naar regio. Gekeken is naar bedrijfsvestigingen met twee of meer werknemers. In Limburg maakte tot en met 31 augustus 2020 de helft van deze bedrijfsvestigingen gebruik van één van de financiële steunmaatregelen. In Amsterdam en Rotterdam ontvingen relatief meer bedrijfsvestigingen steun dan in Den Haag en Utrecht.

Nog onzeker is waardoor er verschillen zijn tussen regio’s en tussen plaatsen. Misschien komt dit doordat bepaalde sectoren in de ene regio in grotere mate aanwezig zijn dan in een andere regio. Dat moet nog verder onderzocht worden. Het CBS constateert wel dat vanuit regio’s met relatief veel horecavestigingen vaker een beroep werd gedaan op de regelingen. In regio’s zoals Zeeland, Limburg en Amsterdam zijn er bijvoorbeeld relatief veel horecabedrijven. En de horeca is een van de sectoren die zwaarder door de coronamaatregelen zijn getroffen.

Enkel- en meervoudig gebruik steunmaatregelen

Van hoeveel steunmaatregelen maakten bedrijven tegelijkertijd gebruik? Dit is in kaart gebracht met beschikbare gegevens tot en met 31 juli 2020. Van alle bedrijven met 2 of meer werkzame personen (wp) maakte 40 procent gebruik van in elk geval één van de steunmaatregelen. De bedrijven met 10 tot 50 werkzame personen maakten relatief het vaakst gebruik van minimaal één van de regelingen: 58 procent. Daarvan maakte meer dan de helft gebruik van twee of meer regelingen. Van de drie grote steunmaatregelen (NOW-1, TOGS en uitstel van betaling van belastingen) werd NOW-1 het meest gebruikt. Onder de bedrijven die meerdere regelingen benutten, kwam de combinatie NOW-1 en TOGS het vaakst voor. Overigens zijn eenmansbedrijven (met 1 wp) hier buiten beschouwing gelaten om te voorkomen dat er een vertekend beeld ontstaat. Nederland kent zo’n 1,5 miljoen eenmansbedrijven. Speciaal voor deze bedrijven is er de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo).

Productiviteit gebruikers steunmaatregelen

Kijken we naar de productiviteit binnen een bedrijf door de omzet per werknemer te berekenen (peildatum 2019)? Dan lijkt het erop dat gebruikers van de TOGS-regeling en uitstel belastingen een lagere productiviteit hebben dan bedrijven die niet deelnemen aan deze regelingen. We zien dit als we bedrijven vergelijken met hetzelfde profiel op basis van hoe groot ze zijn (grootteklasse) of hoe lang ze bestaan (leeftijd). Het geldt ook als we bedrijven binnen een sector met elkaar vergelijken. Zo waren de TOGS-gebruikers in de horeca in 2019 zo’n 40 procent minder productief dan de niet-deelnemende bedrijven in hun branche. Hier wordt nog verder onderzoek naar gedaan.

Liquiditeit en solvabiliteit

Hoe zit het met de liquiditeit en solvabiliteit van mkb-bedrijven die gebruik maken van minimaal één regeling? De liquiditeit geeft aan in welke mate een onderneming kan voldoen aan haar lopende financiële verplichtingen. De solvabiliteit geeft aan of een bedrijf al haar schulden kan terugbetalen als het stopt of failliet gaat.

Het CBS heeft de liquiditeit en solvabiliteit van mkb-bedrijven berekend op basis van hun financiële gegevens over 2018. Zowel de liquiditeit als de solvabiliteit ziet er in 2018 gemiddeld genomen voor alle bedrijven gezond uit. De liquiditeit van mkb-bedrijven die gebruik maken van minstens 1 regeling lag gemiddeld op 129,5. Dit geeft aan dat er in 2018 bijna 30 procent meer (liquide) middelen waren dan lopende financiële verplichtingen. De solvabiliteit was gemiddeld 41 procent. Ook dat is volgens experts een gezond niveau. Aantekening hierbij is wel dat 2018 nog een goed economisch jaar was. Verder valt op dat de beide financiële ratio’s in 2018 zo’n 10 procent lager lagen dan de financiële ratio’s van mkb-bedrijven die in 2020 geen gebruik maken van de regelingen.