2. Verduurzaming industrie: internationaal

Nederlandse industrie kent relatief hoge uitstoot

De relatie tussen economie en klimaat wordt vaak uitgedrukt als ‘emissie-intensiteit’. Dit is de uitstoot van broeikasgassen van een bedrijfstak per euro toegevoegde waarde (of de productiewaarde) van die bedrijfstak. We kijken hier naar deze emissie-intensiteit om internationaal te vergelijken hoe de Nederlandse industrie presteert. Hoewel de emissie-intensiteit vergeleken met 2015 is gedaald, bleef de Nederlandse industrie in 2019 nog ruim achter bij de top tien landen met de minste uitstoot en het EU-gemiddelde. Want ook in de meeste andere landen daalt de emissie-intensiteit. Het verschil met Tsjechië, dat tiende staat, bedraagt ruim 40 procent.  Zie hiervoor onderstaande grafiek.

Relatief hoge uitstoot door sectorstructuur

De industrie in Nederland stootte in 2016 per euro toegevoegde waarde 52 procent meer uit dan het EU28-gemiddelde. Dat blijkt uit een analyse van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uit 2018. Voor een belangrijk deel komt dat doordat de uitstootintensieve sectoren in Nederland (zoals de basischemie) een relatief groot deel uitmaken van de industriële toegevoegde waarde. Als Nederland dezelfde sectorstructuur zou hebben als gemiddeld in de Europese Unie (EU), dan zou de Nederlandse industrie in 2016 niettemin nog steeds 20 procent uitstootintensiever zijn dan gemiddeld in de EU. Zie hiervoor onderstaande grafiek.

NEA-benchmark Nederlandse industrie-installaties

Diverse Nederlandse industrie-installaties vallen onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS). De Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) onderzoekt met enige regelmaat hoe uitstootintensief deze installaties zijn vergeleken met hun concurrenten in andere Europese landen. De NEa gebruikt hiervoor benchmarks (maatstaven) van het ETS: de tien procent meest CO₂-efficient presterende installaties van Europa. Deze best presterende installaties hebben de laagste CO₂-uitstoot per ton product. Een nieuwe benchmark is vastgesteld in maart 2021.

Van de 282 bedrijven uit Nederland die zijn meegenomen in het onderzoek, presteert acht procent beter dan het benchmarkniveau. Het grootste deel van de Nederlandse industriële bedrijven is dus minder CO₂-efficiënt dan de tien procent meest CO₂-efficiënte concurrenten in Europa.

Hoe ziet het beeld eruit op bedrijfstakniveau? Zie hiervoor onderstaande grafiek. De Nederlandse papierindustrie is de enige bedrijfstak die marginaal beter presteert dan het benchmarkmarkniveau; Nederlandse papierfabrieken zetten hier dus de Europese maatstaf. Alle andere bedrijfstakken presteren gemiddeld minder goed dan de benchmarkwaarden voor hun branche. Zie onderstaande grafiek.

Uitstootintensieve subsectoren internationaal vergeleken

Hoe presteren de meest uitstootintensieve bedrijfstakken in Nederland vergeleken met andere Europese landen? Zie hiervoor onderstaande grafiek. Daaruit blijkt dat in Nederland vooral de industrietakken ‘Basismetalenindustrie’ en ‘Basischemie’ (in 2018) relatief veel emissies nodig hadden voor het produceren van een euro product. Ook de afvalverwerkende bedrijven waren in Nederland veel uitstootintensiever dan in de landen om ons heen. Dit komt grofweg overeen met de uitkomsten uit het onderzoek van de NEa, zoals hierboven beschreven. Daar staat tegenover dat de bouwmaterialenindustrie in Nederland veel minder uitstootintensief is. Dit wijkt dan weer sterk af van het NEa-onderzoek. Want volgens het NEa-onderzoek presteren bedrijven die niet-metaalhoudende minerale producten (zoals glas, keramiek, asfalt) maken relatief slecht ten opzichte van de Europese benchmark. Mogelijk komt dit doordat bedrijfstakken anders zijn gedefinieerd. Of doordat de gegevens van Eurostat in onderstaande grafiek beperkt zijn tot de EU-15, Noorwegen en Zwitserland.