2. Verduurzaming industrie: internationaal

De Nederlandse industrie is een van de meest uitstootintensieve industrieën van Europa. Dat komt voor een belangrijk deel doordat enkele industriële bedrijfstakken in Nederland relatief veel broeikasgassen uitstoten. Tussen en binnen bedrijfstakken is sprake van grote verschillen in uitstootintensiteit.

Nederlandse industrie kent relatief hoge uitstoot

De relatie tussen economie en klimaat wordt vaak uitgedrukt als ‘emissie-intensiteit’. Dit is de uitstoot van broeikasgassen van een bedrijfstak per euro toegevoegde waarde (of de productiewaarde) van die bedrijfstak. We kijken hier naar deze emissie-intensiteit om internationaal te vergelijken hoe de Nederlandse industrie presteert. Hoewel de emissie-intensiteit vergeleken met 2016 is gedaald, bleef de Nederlandse industrie in 2020 nog ruim achter bij de top tien landen met de minste uitstoot en het EU-gemiddelde. Want ook in de meeste andere landen daalt de emissie-intensiteit. Het verschil met Estland, dat tiende staat, bedraagt meer dan 30 procent. Zie hiervoor onderstaande grafiek.

Broeikasgasuitstoot totaal maakindustrie (excl. afval) per kilo per € bruto toegevoegde waarde - 2016 en 2020

Broeikasgasuitstoot totaal maakindustrie (excl. afval) per kilo per € bruto toegevoegde waarde - 2016 en 2020 Vergelijking Nederland met EU-gemiddelde en tien EU-landen met minste uitstoot
20162020
Nederland0,563690,50077
Estland0,565420,37663
Tsjechische republiek0,425230,36196
EU0,388670,35565
Slovenië0,334960,2993
Finland0,374750,29924
Italië0,343430,2891
Duitsland0,258330,25504
Zweden0,233420,21395
Denemarken0,152320,12484
Ierland0,075670,05519
Malta0,052650,03824
Bron: Eurostat Brontabel als csv (329 bytes)

Relatief hoge uitstoot door sectorstructuur

De industrie in Nederland stootte in 2016 per euro toegevoegde waarde 52 procent meer uit dan het EU28-gemiddelde. Dat blijkt uit een analyse van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uit 2018. Voor een belangrijk deel komt dat doordat de uitstootintensieve sectoren in Nederland (zoals de basischemie) een relatief groot deel uitmaken van de industriële toegevoegde waarde. Als Nederland dezelfde sectorstructuur zou hebben als gemiddeld in de Europese Unie (EU), dan zou de Nederlandse industrie in 2016 niettemin nog steeds 20 procent uitstootintensiever zijn dan gemiddeld in de EU. Zie hiervoor onderstaande grafiek.

Emissie-intensiteit industrie van Nederland t.o.v. het EU-gemiddelde, 2016, in %

Emissie-intensiteit industrie van Nederland t.o.v. het EU-gemiddelde, 2016, in % Broeikasgassen in kilo CO2-equivalent per euro toegevoegde waarde
Emissie-intensiteit industrie van Nederland tov het EU-gemiddelde, 2016 (broeikasgassen in kilo CO2-eq. per euro toegevoegde waarde)
Emissie-intensiteit (ongecorrigeerd voor sectorstructuur)52
Emissie-intensiteit (gecorrigeerd voor sectorstructuur)20
Bron: CBS en Eurostat, milieurekeningen en SEEA. Bewerking CBS. Brontabel als csv (257 bytes)

NEA-benchmark Nederlandse industrie-installaties

Diverse Nederlandse industrie-installaties vallen onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS). De Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) onderzoekt met enige regelmaat hoe uitstootintensief deze installaties zijn vergeleken met hun concurrenten in andere Europese landen. De NEa gebruikt hiervoor benchmarks (maatstaven) van het ETS: de tien procent meest CO2-efficient presterende installaties van Europa. Deze best presterende installaties hebben de laagste CO2-uitstoot per ton product. Een nieuwe benchmark is vastgesteld in maart 2021.

Van de 282 bedrijven uit Nederland die zijn meegenomen in het onderzoek, presteert acht procent beter dan het benchmarkniveau. Het grootste deel van de Nederlandse industriële bedrijven is dus minder CO2-efficiënt dan de tien procent meest CO2-efficiënte concurrenten in Europa.

Hoe ziet het beeld eruit op bedrijfstakniveau? Zie hiervoor onderstaande grafiek. De Nederlandse papierindustrie is de enige bedrijfstak die marginaal beter presteert dan het benchmarkmarkniveau; Nederlandse papierfabrieken zetten hier dus de Europese maatstaf. Alle andere bedrijfstakken presteren gemiddeld minder goed dan de benchmarkwaarden voor hun branche. Zie onderstaande grafiek.

Relatieve prestatie sector ten opzichte van de benchmark 2018 (in %)

Relatieve prestatie sector ten opzichte van de benchmark 2018 (in %) Hoeveel presteert een gehele sector gemiddeld beter of gemiddeld slechter dan benchmarkniveau?
Relatieve performance tov BM fase 4
Papier en papierwaren0,4%
Teelt van gewassen-3,0%
Metalen in primaire vorm-8,0%
Chemische producten-13,0%
Voedingsmiddelen en dranken-14,0%
Geraffineerde aardolieproducten-24,0%
Winning van aardolie en aardgas-25,0%
Overige sectoren-26,0%
Niet-metaalhoudende minerale producten-27,0%
Bron: Nederlandse Emissieautoriteit Brontabel als csv (340 bytes)

Uitstootintensieve subsectoren internationaal vergeleken

Hoe presteren de meest uitstootintensieve bedrijfstakken in Nederland vergeleken met andere Europese landen? Zie hiervoor onderstaande grafiek. Daaruit blijkt dat in Nederland vooral de industrietakken ‘Basismetalenindustrie’ en ‘Basischemie’ (in 2019) relatief veel emissies nodig hadden voor het produceren van een euro toegevoegde waarde. Dit komt grofweg overeen met de uitkomsten uit het onderzoek van de NEa, zoals hierboven beschreven. Daar staat tegenover dat de bouwmaterialenindustrie in Nederland veel minder uitstootintensief is. Dit wijkt dan weer sterk af van het NEa-onderzoek. Want volgens het NEa-onderzoek presteren bedrijven die niet-metaalhoudende minerale producten (zoals glas, keramiek, asfalt) maken relatief slecht ten opzichte van de Europese benchmark. Vermoedelijk komt dit doordat bedrijfstakken anders zijn gedefinieerd.

CO2-uitstootintensieve subsectoren industrie en afval, 2020

CO2-uitstootintensieve subsectoren industrie en afval, 2020 CO2-uitstoot in kilo per € productiewaarde
NederlandBelgiëDuitslandEU 15- + NOO, Zwitserland
Aardolie-industrie0,37230,292290,424850,34278
Basischemie0,350950,285480,17310,23658
Bouwmaterialenindustrie0,205950,967650,706380,95788
Basismetalenindustrie0,759010,281360,420930,42673
Afvalwaterverzameling - en behandeling, Sanering en overig afvalbeheer0,270890,099480,063240,19603
Bron: Eurostat Brontabel als csv (367 bytes)