2. Een ondernemende beroepsbevolking

Een ondernemersvriendelijk land

De National Entrepreneurship Context Index (NECI) geeft aan hoe ondernemersvriendelijk een land is. Volgens de NECI van de Global Entrepreneurship Monitor (GEM) 2021/2022 staat Nederland in 2021 op de tweede plek van de 50 deelnemende landen, net als het jaar daarvoor. Nederland scoort vooral goed op het gebied van fysieke, commerciële en juridische infrastructuur en culturele en sociale normen. Daarnaast is er in Nederland een uitstekend ondernemersklimaat op het gebied van financiering, belasting en samenwerking met universiteiten.

Ondernemen vanuit kansen, niet vanuit noodzaak
Ruim 85 procent van de volwassenen vindt het makkelijk om een bedrijf te starten in Nederland. Dat is 35 procent in Griekenland en 38 procent in Duitsland. Ook starten ondernemers in Nederland relatief vaak met een bedrijf als ze kansen zien in plaats vanuit noodzaak. Volgens het GEM-rapport hebben inspanningen van de overheid in de afgelopen decennia ook bijgedragen aan gunstige omstandigheden. Door regelgeving te versoepelen en een gunstiger klimaat voor nieuwe ondernemers te scheppen, is het relatief aantrekkelijk om een bedrijf te starten in Nederland.

Nederland koploper ondernemerschapscultuur

Het ondernemersklimaat in de lidstaten van de Europese Unie (EU) wordt door de Europese Commissie beoordeeld op negen indicatoren. Zie hiervoor onderstaande grafiek. Nederland is koploper op ondernemerschapscultuur (entrepreneurship), staat op de tweede plaats voor doorstartmogelijkheden (second chance) en is nummer drie met administratieve lastendruk voor startende ondernemers (responsive administration). Waar gaat het in Nederland minder dan in de EU? Nederland doet het volgens de ervaringen van ondernemers internationaal gezien minder goed op beleid voor staatssteun en aanbestedingen voor het mkb (state aid and public procurement): nummer 24.

Opkomst zzp'ers

Van de werkzame beroepsbevolking voorziet een deel zelfstandig in zijn of haar inkomen. Dit percentage is in Nederland in vijftien jaar tijd toegenomen van 12,3 tot 14,5 procent. Dat komt vooral door de opkomst van de zzp’er. Eind 2020 lag het Nederlandse percentage ruim boven het gemiddelde van de Eurozone, waar juist een tegengestelde ontwikkeling zichtbaar is. Sinds 2021 is wel een daling zichtbaar, zie onderstaande grafiek.

Beleving ondernemerschap

In bijna geen enkel land zijn ondernemers zo positief over hun carrièrekeuze als in Nederland. Verreweg de meeste mensen in Nederland worden ondernemer omdat ze kansen zien en niet vanuit noodzaak (70 procent). Nederland kent ook relatief weinig faalangst in verhouding tot andere landen.

Startupklimaat sterk verbeterd

Het klimaat voor startups in Nederland is de afgelopen jaren sterk verbeterd. In de jaarlijkse Genome ranking voor startupecosystemen in de wereld staat het Nederlandse ecosysteem in 2022 op de viertiende plaats, waar het in 2017 nog op plaats negentien stond: het is daarmee het tweede Europese ecosysteem. Het gaat in deze ranking om ‘Amsterdam-Delta’: het gebied binnen een straal van 100 kilometer rond Amsterdam.

Kenmerken Nederlandse startupecosysteem

Volgens Startup Genome komt de hogere waardering voor het Nederlandse ecosysteem vooral door een sterke verbondenheid. Daarnaast scoort Nederland goed op de beschikbaarheid van talent en financiering. Daarnaast is het aantal startups toegenomen en kent Nederland een aantal succesvolle exits (beursgangen en acquisities). Het Nederlandse ecosysteem scoort minder op het gebied van marktbereik en kennis.
De lagere score op het gebied van financiering komt vooral doordat de investeringen in de vroege fase zouden zijn afgenomen, ondanks de stijging van de omvang van durfkapitaal. Ook op kennis valt de score laag uit. Volgens StartupGenome is er in Nederlands geen gunstig klimaat voor kennisintensieve startups.