Missiegedreven innovatiebeleid

Missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid: hoe staat Nederland ervoor?

Op 11 november 2019 tekenden 30 partners (topsectoren, kennisinstellingen, regio’s, departementen) het kennis- en innovatieconvenant (KIC) voor de periode 2020-2023. Daarin zegden ze toe hun activiteiten per thema samen af te stemmen, zodat nieuwe kennis sneller leidt tot toepassing in de praktijk. 2020 is het eerste jaar van de uitvoering van het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid. In het najaar van 2021 zal op deze pagina voortgangsinformatie over 2020 worden gepresenteerd. Wel is informatie beschikbaar over de inzet van bedrijven op de maatschappelijke thema's en sleuteltechnologieën, afgaand op hun gebruik van de regelingen voor innovatie in 2019.

1. Inzet op maatschappelijke thema's

Van de projecten die in 2019 gebruik hebben gemaakt van het innovatie-instrumentarium heeft ongeveer 28 procent betrekking op de vier maatschappelijke thema’s van het missiegedreven beleid, waarmee zo’n 43 procent van het innovatiebudget is gemoeid. Klik hier voor meer informatie over de inzet vanuit het innovatie-instrumentarium op maatschappelijke thema's.

2. Inzet op sleuteltechnologieën

Sleutelgebieden maken een brede toepassing van nieuwe technologieën in economie en samenleving mogelijk. Ruim 1 op de 2 projecten van het innovatie-instrumentarium (exclusief de WBSO) is gericht op een sleuteltechnologie. Klik hier voor meer informatie over de inzet op sleuteltechnologieën vanuit de innovatie-instrumenten.

Wat is het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid?

Het kabinet heeft 25 missies binnen vier maatschappelijke thema’s (Energietransitie en duurzaamheid; Landbouw/water/voedsel; Gezondheid en zorg; Veiligheid) geformuleerd om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. De missies richten zich op meer gezonde levensjaren, voldoende schoon water en veilig voedsel, minder uitstoot van broeikasgassen, betaalbare duurzame energie en een veilig Nederland om in te wonen en te werken. Ambitieuze doelen die ondernemers en wetenschappers uitdagen tot baanbrekende oplossingen en bijdragen aan de concurrentiekracht van Nederland.

Het missiegedreven innovatiebeleid richt zich op de ontwikkeling van nieuwe kennis en technologie die bijdragen aan oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen. Daarin staan niet langer de sectoren centraal, maar de ligt de focus op economische kansen van maatschappelijke uitdagingen en de bijdrage van sleuteltechnologieën aan oplossingen voor deze uitdagingen. De kabinetsmissies op de vier thema’s zijn daarbij leidend.

De topsectorenaanpak speelt een belangrijke rol in het missiegedreven innovatiebeleid. In de topsectorenaanpak werken grote en kleine ondernemers, wetenschappers en de overheid samen aan de ontwikkeling van nieuwe toepassingen en technologie. Bij het realiseren van de missies is het ook nodig dat wordt samengewerkt over de grenzen van topsectoren heen. Voor elk van de vier thema’s hebben de topsectoren, in samenwerking met alle relevante partners uit het veld, Kennis- en Innovatieagenda’s (KIA’s) opgesteld voor de periode 2020-2023. Deze agenda’s zijn op 11 november 2019 bekrachtigd met een Kennis- en Innovatieconvenant (KIC). In het KIC zijn afspraken gemaakt tussen overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen en mogelijk maatschappelijke organisaties over de inzet en verdeling van publieke en private middelen voor onderzoek en over valorisatie en marktcreatie. Vanaf 2020 zijn ondernemers en onderzoekers echt aan de slag met het ontwikkelen van nieuwe technologieën, producten en oplossingen om de economische kansen van de missies te gaan benutten.

Sleuteltechnologieën

Een sleuteltechnologie is een technologie die gekenmerkt wordt door een breed toepassingsgebied of bereik in innovaties en/of sectoren. Sleuteltechnologieën zijn essentieel bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en/of leveren een grote potentiële bijdrage aan de economie, door het ontstaan van nieuwe bedrijvigheid en nieuwe markten, het vergroten van de concurrentiekracht, en het versterken van de banengroei. Sleuteltechnologieën maken baanbrekende proces-, product- en/of diensteninnovaties mogelijk. Sleuteltechnologieën zijn relevant voor de wetenschap, maatschappij en de markt.

Kortom, sleuteltechnologieën spelen een belangrijke rol bij het realiseren van maatschappelijke missies. Denk bijvoorbeeld aan smart farming, waarmee speciale sensoren nauwkeurig meten hoeveel water, voeding en licht nodig is om een gewas succesvol te laten groeien met zo min mogelijk verspilling. Lasertechnieken waarmee artsen hun patiënten zo precies mogelijk kunnen opereren met minder complicaties en sneller herstel. Kunstmatige intelligentie (AI) en quantum computing die het verwerken en interpreteren van grote hoeveelheden gegevens mogelijk maken en nieuwe oplossingen in beeld brengen. Sleuteltechnologieën zijn breed toepasbaar en doorslaggevend in elke sector om baanbrekende innovaties te creëren.

De globalisering vraagt scherpe keuzes in het innovatiebeleid om sterke internationaal onderscheidende posities in het bedrijfsleven en de kennisinfrastructuur te creëren. Nederland draait als klein land in veel sleuteltechnologieën wetenschappelijk mee in de top en kan ook bouwen op bedrijven met een sterke technologiepositie. Maar zonder focus op sleuteltechnologieën als kunstmatige intelligentie, fotonica, quantumtechnologie en nanotechnologie zal Nederland niet in staat zijn baanbrekende oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen te creëren. De toepassing van digitale technologieën is daarbij van groot belang voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en het versterken van de concurrentiekracht.

Om focus aan te brengen zet het kabinet in op meerjarige programma’s waarin bedrijven, overheden en kennisinstellingen samenwerken aan de ontwikkeling van sleuteltechnologieën. Daarbij kan onder meer worden voortgebouwd op nationale agenda’s. Hiertoe hebben de topsectoren onder aanvoering van de topsector High-Tech Systemen en Materialen een KIA voor sleuteltechnologieën opgesteld.

Monitoring voortgang missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid

In het najaar van 2021 laten we op deze site de voortgang zien van het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid. Deze website toont dan niet alleen in welke mate projecten bijdragen aan maatschappelijke thema’s en de ontwikkeling van sleuteltechnologieën, we laten dan ook zien welke resultaten behaald worden. Geleidelijk zal de site meer informatie verschaffen over het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid. Het beleid en de R&D-projecten die het stimuleert, moeten immers nog groeien.

Van alle projecten gefinancierd in het innovatiebeleid in 2019 is reeds geanalyseerd welke bijdragen aan de maatschappelijke thema’s of innovatie van sleuteltechnologieën. De resultaten van deze analyse zijn op deze website te vinden onder de onderdelen 'Inzet op maatschappelijke thema's' (klik hier) en 'Inzet op sleuteltechnologieën' (klik hier).

Informatie over specifieke innovatieprojecten kunt u vinden via de projectendatabase van RVO.