Missiegedreven innovatiebeleid

Missiegedreven innovatiebeleid: hoe staat Nederland ervoor?

Met het vaststellen van de missies begint het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid concreet te worden. Over de voortgang van de activiteiten is nu nog weinig te melden. Als een soort nulmeting is al wel informatie beschikbaar over de inzet van bedrijven op de maatschappelijke thema's en sleuteltechnologieën afgaand op het gebruik van het beleidsinstrumentarium.

1. Inzet op maatschappelijke thema's

Van de projecten die in 2018 gebruik hebben gemaakt van het innovatie-instrumentarium heeft ongeveer 60 procent betrekking op de vier maatschappelijke thema’s, waarmee zo’n 67 procent van het innovatiebudget is gemoeid. Klik hier voor meer informatie over de inzet vanuit het innovatie-instrumentarium op maatschappelijke thema's.

2. Inzet op sleuteltechnologieën

Sleutelgebieden maken een brede toepassing van nieuwe technologieën in economie en samenleving mogelijk. Ruim 1 op de 2 privaat-publieke samenwerking (PPS)-toeslag-inzetprojecten richt zich op een van de vijftig sleuteltechnologieën. De topsector High Tech System Materialen (HTSM) is in absolute zin het meest betrokken bij de sleuteltechnologieën. Vanuit de kennisinstellingen zijn dat vooral de Nederlandse universiteiten. Klik hier voor meer informatie over de inzet op sleuteltechnologieën vanuit de PPS-toeslagregeling.

Wat is het missiegedreven innovatiebeleid?

Het kabinet heeft 25 missies binnen vier maatschappelijke thema’s (Energietransitie en duurzaamheid; Landbouw/water/voedsel; Gezondheid en zorg; Veiligheid) geformuleerd om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. De missies richten zich op meer gezonde levensjaren, voldoende schoon water en veilig voedsel, minder uitstoot van broeikasgassen, betaalbare duurzame energie en een veilig Nederland om in te wonen en te werken. Ambitieuze doelen die ondernemers en wetenschappers uitdagen tot baanbrekende oplossingen en bijdragen aan de concurrentiekracht van Nederland.

Het missiegedreven innovatiebeleid richt zich op de ontwikkeling van nieuwe kennis en technologie die bijdragen aan oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen. Daarin staan niet langer de sectoren centraal, maar de ligt de focus op economische kansen van maatschappelijke uitdagingen en de bijdrage van sleuteltechnologieën aan oplossingen voor deze uitdagingen. De kabinetsmissies op de vier thema’s zijn daarbij leidend.

De topsectorenaanpak speelt een belangrijke rol in het missiegedreven innovatiebeleid. In de topsectorenaanpak werken grote en kleine ondernemers, wetenschappers en de overheid samen aan de ontwikkeling van nieuwe toepassingen en technologie. Bij het realiseren van de missies is het ook nodig dat wordt samengewerkt over de grenzen van topsectoren heen. Voor elk van de vier thema’s stellen topsectoren, in samenwerking met alle relevante partners uit het veld, Kennis- en Innovatieagenda’s (KIA’s) op voor de periode 2020-2023. Deze agenda’s zijn op 11 november 2019 omgezet in een Kennis- en Innovatieconvenant (KIC). In het KIC worden afspraken gemaakt tussen overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen en mogelijk maatschappelijke organisaties over de inzet en verdeling van publieke en private middelen voor onderzoek en over valorisatie en marktcreatie. Vervolgens kunnen ondernemers en onderzoekers echt aan de slag met het ontwikkelen van nieuwe technologieën, producten en oplossingen om de economische kansen van de missies te gaan benutten.

Sleuteltechnologieën

Een sleuteltechnologie is een technologie die gekenmerkt wordt door een breed toepassingsgebied of bereik in innovaties en/of sectoren. Sleuteltechnologieën zijn essentieel bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en/of leveren een grote potentiële bijdrage aan de economie, door het ontstaan van nieuwe bedrijvigheid en nieuwe markten, het vergroten van de concurrentiekracht, en het versterken van de banengroei. Sleuteltechnologieën maken baanbrekende proces-, product- en/of diensteninnovaties mogelijk. Sleuteltechnologieën zijn relevant voor de wetenschap, maatschappij en de markt.

Kortom, sleuteltechnologieën spelen een belangrijke rol bij het realiseren van maatschappelijke missies. Denk bijvoorbeeld aan smart farming, waarmee speciale sensoren nauwkeurig meten hoeveel water, voeding en licht nodig is om een gewas succesvol te laten groeien met zo min mogelijk verspilling. Lasertechnieken waarmee artsen hun patiënten zo precies mogelijk kunnen opereren met minder complicaties en sneller herstel. Kunstmatige intelligentie (AI) en quantum computing die het verwerken en interpreteren van grote hoeveelheden gegevens mogelijk maken en nieuwe oplossingen in beeld brengen. Sleuteltechnologieën zijn breed toepasbaar en doorslaggevend in elke sector om baanbrekende innovaties te creëren.

De globalisering vraagt scherpe keuzes in het innovatiebeleid om sterke internationaal onderscheidende posities in het bedrijfsleven en de kennisinfrastructuur te creëren. Nederland draait als klein land in veel sleuteltechnologieën wetenschappelijk mee in de top en kan ook bouwen op bedrijven met een sterke technologiepositie. Maar zonder focus op sleuteltechnologieën als kunstmatige intelligentie, fotonica, quantumtechnologie en nanotechnologie zal Nederland niet in staat zijn baanbrekende oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen te creëren. De toepassing van digitale technologieën is daarbij van groot belang voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en het versterken van de concurrentiekracht.

Om focus aan te brengen zet het kabinet in op meerjarige programma’s waarin bedrijven, overheden en kennisinstellingen samenwerken aan de ontwikkeling van sleuteltechnologieën. Daarbij kan onder meer worden voortgebouwd op nationale agenda’s. Hiertoe hebben de topsectoren onder aanvoering van de topsector High-Tech Systemen en Materialen een KIA voor sleuteltechnologieën opgesteld.

Monitoring voortgang

De komende tijd zal verder gewerkt worden aan het in beeld brengen van de voortgang van dit beleid. Eerste resultaten zijn te vinden op deze website te vinden onder de onderdelen 'Inzet op maatschappelijke thema's' (klik hier) en 'Inzet op sleuteltechnologieën' (klik hier).