Financiering

Hoe staat Nederland ervoor?

De vraag naar bankleningen onder mkb-bedrijven daalt al jaren. De uitstaande kredietverlening door banken aan het mkb is in 2021 dan ook veel lager dan tien jaar geleden. Bedrijven maken in toenemende mate gebruik van alternatieve financieringsvormen, waaronder durfkapitaal.

1. Vraag en aanbod financiering

De behoefte van mkb-bedrijven aan externe financiering nam volgens de Financieringsmonitor 2021 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) iets af vergeleken met eerdere jaren. De vraag naar bankleningen onder mkb-bedrijven neemt de laatste jaren structureel af. Sinds eind 2019 daalt volgens ondernemers de beschikbaarheid van bankleningen ook grotendeels. De periode april 2021 – september 2021 vormt hierop een kleine uitzondering, gezien de beschikbaarheid volgens ondernemers toen zeer licht verbeterde. Meer over vraag en aanbod financiering.

2. Omvang van financiering

De uitstaande kredietverlening door banken bij het mkb daalde sterk in periode 2013-2017. Daarna is sprake van een stabilisatie. Een mogelijke reden is dat ondernemers in Nederland steeds meer gebruik maken van andere aanbieders van financiering zoals crowdfunding, factoring en leasing. Ook stijgen de durfkapitaalinvesteringen in Nederland sinds 2015 sterk, en sterker dan in onze buurlanden. In 2021 werd er een recordhoeveelheid aan durfkapitaal door Nederlandse bedrijven opgehaald, ruim twee keer zoveel als in 2020. Het aantal bedrijven dat durfkapitaal ophaalt is namelijk al een aantal jaren nagenoeg gelijk. Meer over omvang financiering.

Wat is het beleid?

Het financieringsbeleid is erop gericht om:

• de risico’s te minimaliseren dat er te weinig gefinancierd wordt;
• nieuwe initiatieven te ondersteunen;
• de marktwerking te verbeteren waar dat nodig is.

Heeft een bedrijf behoefte aan financiering? Dan is het niet altijd vanzelfsprekend dat het bedrijf ook financiering krijgt. Dit kan komen door het beleid van de financier maar ook door bedrijfseconomische redenen. Dat geldt zeker voor jonge, kleine en/of innovatieve bedrijven. Bovendien zijn de risico’s van financieren voor banken de afgelopen jaren toegenomen. Toezichthouders stellen nu strengere eisen aan banken voor risicoafweging en risicoweging. Na de financiële crisis in 2008 hebben veel bestaande aanbieders van financiering daardoor hun strategie aangepast, maar is er ook ruimte ontstaan voor nieuwe aanbieders.

Knelpunten op de financieringsmarkt

Onderzoeksbureau Dialogic heeft in 2019 een uitgebreide analyse van de financieringsmarkt uitgevoerd. Daaruit komt een positief beeld naar voren dat het beleid en de ingezette instrumenten goed hebben bijgedragen aan de Nederlandse mkb-financieringsmarkt. Toch blijven er ook wel knelpunten, vooral voor de doelgroep klein mkb.

Zo constateerde het onderzoeksbureau bijvoorbeeld dat er een gebrek aan kennis over mogelijkheden, zoekkosten en drempelvrees is ten aanzien van eigen-vermogen-financiering. Ook is er een gebrek aan expertise rondom de (digitale) financieringsaanvraag. Verder benoemde het bureau dat mkb-adviseurs onvoldoende kennis bezitten over de variëteit aan financieringsvormen en neigen naar bancaire financiering. Tenslotte merkte het bureau op dat de markt voor bancaire financiering wordt gedomineerd door enkele grootbanken en dat er een relatief beperkte beschikbaarheid van pre-seed en venture capital is. Dit kan belemmerend werken voor het financieren van bedrijven met een hoger risicoprofiel, zoals innovatieve startups.

Verbeteren marktwerking

Goede informatie voor ondernemers over financieringsmogelijkheden is essentieel. Zo kan de ondernemer de juiste keuzes maken en ontstaat er een gezonde concurrentie tussen financiers. Zo zijn regionale financieringstafels georganiseerd die ondernemers met een financieringsbehoefte in contact brengen met verschillende financiers en tevens regionale financieringsnetwerken versterken. Daarnaast hebben Regionale Ontwikkelings Maatschappijen (ROM’s) met steun van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) het investor readiness programma ontwikkeld voor bedrijven die risicokapitaal willen ophalen. Dit helpt bedrijven om hun groeistrategie te bepalen en financierbaar te worden. Dit programma is vrijwel landelijk dekkend gemaakt. Ook zet EZK zich, in samenwerking met Stichting MKB Financiering (SMF), in voor versteviging van de intermediaire adviesmarkt. Daartoe heeft de stichting bijvoorbeeld in 2021 het keurmerk Erkend Financieringsadvies Mkb geïntroduceerd.

Verbeteren van het aanbod

EZK adresseert de knelpunten aan de aanbodszijde van de markt op verschillende manieren. Zo steunt EZK SMF om de markt voor alternatieve financiering verder te professionaliseren en te zelfreguleren. Ook kunnen steeds vaker alternatieve financiers geaccrediteerd worden voor garantieregelingen van de overheid zoals de BMKB. Daarnaast is in 2021 het Dutch Alternative Credit Instrument (DACI) van start gegaan. DACI zal fondsen verstrekken aan niet-bancaire financiers die op hun beurt bedrijven hiermee kunnen bedienen. Ook blijft EZK zich inzetten op intensivering van beleid dat gericht is op het beschikbaar komen van risicokapitaal. Zo is bijvoorbeeld het Dutch Future Fund (DFF) gelanceerd in 2020. Met dit fonds wordt in andere risicokapitaalfondsen geïnvesteerd zodat via die investeringsfondsen de beschikbare hoeveelheid kapitaal voor Nederlandse innovatieve groeibedrijven vergroot wordt. Tenslotte vormen de ROM’s inmiddels een landsdekkend netwerk waarmee de toegang tot durfkapitaal voor ondernemers sterk verbeterd is.