Verbeteren toegang tot financiering

Ondernemers hebben financiering nodig voor hun dagelijkse bedrijfsactiviteiten of voor investeringen in groei, innovatie, digitalisering en verduurzaming. Zonder passende financiering blijven goede ideeën liggen. Dat is slecht voor onze economie.

Hoe staat Nederland ervoor?

De vraag naar bankleningen onder mkb-bedrijven daalt al jaren. De uitstaande kredietverlening door banken aan het mkb is in 2022 dan ook veel lager dan tien jaar geleden. Bedrijven maken meer gebruik van alternatieve financieringsvormen, waaronder durfkapitaal.

Vraag en aanbod financiering

De behoefte van mkb-bedrijven aan externe financiering nam iets af vergeleken met eerdere jaren, volgens de Financieringsmonitor 2022 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De vraag naar bankleningen onder mkb-bedrijven neemt de laatste jaren structureel af. Volgens ondernemers daalt de beschikbaarheid van bankleningen echter sinds eind 2019 ook.

Meer over vraag en aanbod financiering

Omvang van financiering

De omvang van bancaire kredietverlening daalt, terwijl de omvang van alternatieve financiering en durfkapitaal stijgt.

Meer over omvang financiering

Welke knelpunten zien we?

Het is niet altijd vanzelfsprekend dat een bedrijf financiering krijgt. Dit kan komen door het beleid van de financier of door bedrijfseconomische redenen. Dat geldt zeker voor jonge, kleine en/of innovatieve bedrijven. De risico’s van financieren zijn de afgelopen jaren voor banken toegenomen. Toezichthouders stellen strengere eisen aan banken voor risicoafweging en risicoweging. Na de financiële crisis in 2008 hebben veel bestaande aanbieders van financiering daardoor hun strategie aangepast, maar is er ook ruimte ontstaan voor nieuwe aanbieders.

Uit een uitgebreide analyse van de financieringsmarkt, van onderzoeksbureau Dialogic in 2019, komt een positief beeld naar voren. Het beleid en de ingezette instrumenten hebben goed bijgedragen aan de Nederlandse mkb-financieringsmarkt. Toch blijven er ook wel knelpunten, vooral voor het kleine mkb.

Het onderzoeksbureau constateerde:

Dat er een gebrek aan kennis is over mogelijkheden en zoekkosten, en drempelvrees ten aanzien van eigen-vermogen-financiering.
Ook is er een gebrek aan expertise rondom de (digitale) financieringsaanvraag.
Mkb-adviseurs bezitten onvoldoende kennis over de variëteit aan financieringsvormen en neigen naar bancaire financiering.
De markt voor bancaire financiering wordt gedomineerd door enkele grootbanken en er is een relatief beperkte beschikbaarheid van pre-seed en venture capital. Dit kan belemmerend werken voor het financieren van bedrijven met een hoger risicoprofiel, zoals innovatieve startups.

Beleidsonderzoek MKB financieringsmarkt Dialogic (2019)

Financieringsmonitor 2022 (CBS mei 2023)

Wat is onze ambitie?

Door het verbeteren van de toegang tot financiering scoort Nederland structureel beter dan andere landen op het gebied van het extern financieringsgat. Het financieringsbeleid is er daarom op gericht om:

Het risico te verkleinen dat er te weinig gefinancierd wordt;
Nieuwe initiatieven te ondersteunen;
De marktwerking te verbeteren.

Hoe gaan we dat realiseren?

Er is een palet aan instrumenten die aangrijpen op kredietverlening en garanties aan bedrijven en met name het mkb. Specifiek richt het beleid zich verder op het verbeteren van marktwerking en het verbeteren van het aanbod.

Verbeteren marktwerking

Goede informatie voor ondernemers over financieringsmogelijkheden is essentieel om de juiste keuzes te maken. Ook ontstaat er een gezonde concurrentie tussen financiers.

Er zijn regionale financieringstafels georganiseerd die ondernemers in contact brengen met verschillende financiers en die ook regionale financieringsnetwerken versterken.

De Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) hebben met steun van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) het ‘investor readiness’ programma ontwikkeld voor bedrijven die risicokapitaal willen ophalen. Dit helpt bedrijven om hun groeistrategie te bepalen en financierbaar te worden. Dit programma is vrijwel landelijk dekkend gemaakt.

Ook zet EZK zich, samen met Stichting MKB Financiering (SMF), in voor versteviging van de intermediaire adviesmarkt. SMF heeft in 2021 het keurmerk Erkend Financieringsadvies Mkb geïntroduceerd.

Verbeteren van het aanbod

EZK pakt de knelpunten aan de aanbodszijde op verschillende manieren aan.

EZK steunt SMF om de markt voor alternatieve financiering verder te professionaliseren en te zelfreguleren.
Alternatieve financiers kunnen steeds vaker geaccrediteerd worden voor garantieregelingen van de overheid zoals de BMKB.
In 2021 is het Dutch Alternative Credit Instrument (DACI) van start gegaan. DACI zal fondsen verstrekken aan niet-bancaire financiers die hiermee bedrijven kunnen bedienen.
EZK blijft het beleid intensiveren dat gericht is op het beschikbaar komen van risicokapitaal. Zo is bijvoorbeeld het Dutch Future Fund (DFF) gelanceerd in 2020. Met dit fonds wordt in andere risicokapitaalfondsen geïnvesteerd zodat de beschikbare hoeveelheid kapitaal voor Nederlandse innovatieve groeibedrijven vergroot wordt.

De ROM’s vormen een landsdekkend netwerk waarmee de toegang tot durfkapitaal voor ondernemers sterk verbeterd is.

Om welke bedragen gaat het?

In 2023 staat er op de begroting van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat circa 1,3 miljard euro aan verplichtingen die aan het realiseren van dit tactische doel bijdragen. Het gaat hier om instrumenten als BMKB, Garantie ondernemingsfinanciering en SEED.

Beleidsinstrumenten

Subsidiaire regelingen

R&D Mobiliteitssectoren (RDM) subsidieregeling